انواع مرخصی در قانون کار |‌ نحوه محاسبه مرخصی

مرخصی در قانون کار یکی از حقوق اساسی کارگران است که به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا در مواقع نیاز از کار خود فاصله بگیرند. این حق به کارگران کمک می‌کند تا بتوانند به مسائل شخصی، خانوادگی یا بهداشتی خود رسیدگی کنند و در نتیجه به حفظ سلامت روانی و جسمی آن‌ها کمک می‌کند. در قانون کار ایران انواع مختلفی از مرخصی‌ها تعریف شده است که هر یک شرایط و قوانین خاص خود را دارند. از جمله این مرخصی‌ها می‌توان به مرخصی سالانه، مرخصی استعلاجی، مرخصی زایمان و مرخصی بدون حقوق اشاره کرد.

هر کدام از این مرخصی‌ها دارای ضوابط خاصی هستند که لازم است کارگران و کارفرمایان با آن‌ها آشنا باشند. نحوه محاسبه مرخصی‌ها نیز موضوع مهمی است که باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. برای مثال: مرخصی سالانه معمولاً بر اساس مدت زمان خدمت کارگر محاسبه می‌شود و کارگران باید بدانند که چه تعداد روز مرخصی در سال به آن‌ها تعلق می‌گیرد. در این مقاله از بخش وبلاگ سایت مجتمع فنی تهران به بررسی دقیق‌تر انواع مرخصی‌ها و نحوه محاسبه آن‌ها خواهیم پرداخت.

مرخصی سالانه

مرخصی سالانه یکی از مهم‌ترین انواع مرخصی‌هاست که به کارگران این امکان را می‌دهد تا در طول سال به مدت معینی از کار خود استراحت کنند. طبق ماده ۶۹ قانون کار کارگران حق دارند در هر سال حداقل ۲۶ روز مرخصی سالانه داشته باشند. این مرخصی در قانون کار به کارگران کمک می‌کند تا انرژی خود را تجدید کنند و به بهبود سلامت روانی و جسمی خود بپردازند. مرخصی در قانون کار معمولاً بدون حقوق است اما در برخی موارد کارفرما می‌تواند حقوق این مرخصی‌ها را پرداخت کند که این موضوع می‌تواند به تشویق کارگران برای استفاده از مرخصی‌ها کمک کند.

 همچنین مرخصی در قانون کار به کارگران این امکان را می‌دهد که در صورت نیاز به استراحت به راحتی از کار خود فاصله بگیرند و به زندگی شخصی و خانوادگی خود بپردازند. در نهایت حفظ تعادل بین کار و زندگی شخصی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

نحوه محاسبه مرخصی سالانه

مرخصی سالانه یا مرخصی استحقاقی تعداد روزهایی است که کارگر و کارمند می‌تواند بر سر کار حاضر نشود. طبق قانون کار و آموزش حسابداری این مرخصی به ازای هر ماه 2.5 روز است. اما به طور کلی تعداد روزهای مرخصی معادل ۲۶ روز مرخصی استحقاقی در نظر گرفته می‌شود. برای مثال: برای فردی که ۶ ما کار کرد دارد شش را ضرب بر دو نیم می‌کنیم و جواب بدست آمده تعداد مرخصی است که آن فرد دارا است.

مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی یکی از حقوق مهم کارگران است که به آن‌ها اجازه می‌دهد در صورت بروز مشکلات پزشکی و نیاز به استراحت از کار خود مرخصی بگیرند. طبق ماده ۷۱ قانون کار کارگران می‌توانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند و این مرخصی معمولاً با حقوق پرداخت می‌شود. این نوع مرخصی به کارگران این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی از دست دادن درآمد خود به درمان و بهبودی بپردازند.

مرخصی در قانون کار به عنوان یک حمایت اجتماعی برای کارگران در نظر گرفته شده است و به آن‌ها کمک می‌کند تا در زمان بیماری استراحت کنند و به سلامت خود برگردند. همچنین این موضوع نشان دهنده توجه قانونگذار به رفاه و سلامت کارگران است و به ایجاد محیط کاری سالم‌تر کمک می‌کند. بنابراین، مرخصی در قانون کار نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت و کیفیت زندگی کارگران دارد.

نحوه محاسبه مرخصی استعلاجی

مرخصی استعلاجی به مدت حداکثر ۶ ماه در سال قابل استفاده است و کارگران باید گواهی پزشکی معتبر ارائه دهند. در این حالت حقوق کارگر در طول مرخصی طبق قوانین مشخص شده‌ای پرداخت می‌شود. بر اساس قانون کار کشور مبلغ مرخصی استعلاجی کمتر از 3 روز، توسط کارفرما پرداخت می‌شود. مبلغ مرخصی استعلاجی بیشتر از 3 روز توسط سازمان‌های بیمه مربوطه پرداخت خواهد شد. در صورتی که فرد مرخصی بیش از 3 روز داشته باشد سازمان سازمان‌های بیمه بر اساس قوانین خاصی این مبلغ را تعیین می‌کند. 

بر اساس قوانین سازمان بیمه مربوطه در صورتی که بیمه شده دارای همسر، فرزند یا پدر و مادر تحت تکلف باشد در طول ایام مرخصی میزان سه چهارم از آخرین دستمزد خود را دریافت خواهد کرد. در صورتی که بیمه شده دارای همسر، فرزند یا فرد تحت تکلف نباشد در ایام مرخصی دو سوم آخرین دستمزد خود را دریافت خواهد کرد. بیمه شدگان غیر متکلف در طول ایام استعلاجی یک دوم آخرین دستمزد خود را دریافت خواهند کرد.

مرخصی زایمان

زایمان در مرخصی در قانون کار برای کارگرانی که به تازگی مادر شده‌اند یکی از حقوق مهم در قانون کار است. طبق ماده ۷۲ قانون کار زنان کارگر حق دارند از ۹ ماه مرخصی زایمان استفاده کنند. این مرخصی به منظور حمایت از مادران و نوزادان در دوران حساس پس از زایمان در نظر گرفته شده است. معمولاً این مرخصی با حقوق پرداخت می‌شود و کارفرما موظف است این حقوق را به مادران پرداخت کند. همچنین این قانون به زنان کمک می‌کند تا بتوانند به راحتی به نیازهای کودک خود پاسخ دهند و در عین حال از امنیت شغلی خود نیز مطمئن باشند.

نحوه محاسبه مرخصی زایمان

مطابق ماده 59 قانون مرخصی زایمان بیمه‌های مربوطه تمام خانم های شاغل که حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه داشته باشند می توانند از 9 ماه مرخصی در ایام بارداری خود استفاده نموده و مبلغ دو سوم از حقوق خود در این ایام را دریافت نمایند

مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق به کارگرانی که به دلایل مختلف نیاز به استراحت دارند تعلق می‌گیرد. این نوع مرخصی معمولاً به درخواست کارگر و با موافقت کارفرما صادر می‌شود. در این حالت، کارگر هیچگونه حقوقی دریافت نمی‌کند و باید با کارفرما توافق کند. مرخصی در قانون کار به عنوان یک حق برای کارگران شناخته می‌شود و هدف آن حمایت از سلامت روحی و جسمی کارگران است. کارگران می‌توانند با ارائه دلایل منطقی درخواست مرخصی بدون حقوق خود را مطرح کنند و پس از تایید کارفرما از این فرصت بهره‌مند شوند.

مرخصی تحصیلی

مرخصی تحصیلی به کارگرانی که قصد ادامه تحصیل دارند تعلق می‌گیرد. این نوع مرخصی معمولاً با موافقت کارفرما و به مدت معین صادر می‌شود. کارگران باید مدارک مربوط به تحصیل خود را ارائه دهند تا بتوانند از این نوع مرخصی بهره‌مند شوند. مرخصی در قانون کار به منظور تشویق کارگران به ارتقاء تحصیلات و مهارت‌های خود طراحی شده است. این موضوع می‌تواند به افزایش کارایی و بهره‌وری در محیط کار نیز منجر شود.

مرخصی در مواقع اضطراری

مرخصی در مواقع اضطراری به کارگرانی که به دلایل غیرقابل پیش بینی نیاز به مرخصی فوری دارند، تعلق می‌گیرد. این مرخصی معمولاً به مدت محدود و با موافقت کارفرما صادر می‌شود. مرخصی در قانون کار در این موارد به کارگران اجازه می‌دهد تا بدون نگرانی از پیامدهای شغلی، به مسائل شخصی یا خانوادگی خود رسیدگی کنند. این نوع مرخصی می‌تواند شامل مواردی چون بیماری ناگهانی، حوادث غیر مترقبه یا مشکلات خانوادگی باشد.

مرخصی تعطیلات

مرخصی تعطیلات به کارگران این امکان را می‌دهد تا در ایام تعطیل از کار خود استراحت کنند. طبق قوانین کارگران حق دارند در روزهای تعطیل رسمی از کار خود مرخصی بگیرند و معمولاً این مرخصی با حقوق پرداخت می‌شود. مرخصی در قانون کار به کارگران کمک می‌کند تا بتوانند به استراحت و تجدید قوا پرداخته و از فشارهای کاری دور شوند.

این موضوع می‌تواند به بهبود سلامت روانی و جسمی کارگران کمک کند و در نتیجه به افزایش راندمان کاری آنان منجر شود. در نهایت مرخصی در قانون کار یکی از حقوق اساسی کارگران است که به آنها کمک می‌کند تا در شرایط مختلف زندگی خود را مدیریت کنند و به بهبود کیفیت زندگی خود بپردازند.

نتیجه‌ گیری

مرخصی‌ها یکی از حقوق اساسی کارگران هستند که مرخصی در قانون کار ایران به وضوح تعریف شده‌اند. این حقوق به کارگران این امکان را می‌دهد که در شرایط خاص مانند بیماری، زایمان یا نیازهای شخصی، از مرخصی استفاده کنند. آگاهی از انواع مرخصی‌ها و نحوه محاسبه آن‌ها برای کارگران بسیار مهم است تا بتوانند از حقوق خود به درستی استفاده کنند و با اطمینان بیشتر به فعالیت‌های شغلی خود ادامه دهند. مرخصی در قانون کار شامل: چندین نوع مختلف است از جمله مرخصی استعلاجی، مرخصی زایمان و مرخصی سالانه هر یک از این مرخصی‌ها شرایط خاص خود را دارند و کارگران باید با این شرایط آشنا شوند.

همچنین لازم است که کارگران بدانند که چگونه می‌توانند از این مرخصی‌ها بهره‌مند شوند و چه مدارکی برای درخواست آن‌ها لازم است. با توجه به شرایط خاص هر کارگر و نوع مرخصی آگاهی از قوانین مربوطه می‌تواند به کارگران کمک کند تا در مواقع ضروری از حقوق خود استفاده کنند. در صورت نیاز، مشاوره‌های حقوقی نیز می‌تواند راهگشای کارگران در این زمینه باشد. بنابراین، مرخصی نه‌تنها حق کارگران بلکه ابزاری است برای حفظ سلامتی و رفاه آنان تامین شود.

سوالات متداول

در بخش انتهایی مقاله به سوالات احتمالی شما عزیزان پاسخ خواهیم داد.

آیا کارفرما می‌تواند درخواست مرخصی را رد کند؟

بله کارفرما می‌تواند درخواست مرخصی را در صورت وجود دلایل موجه رد کند، اما باید در چارچوب قوانین عمل کند.

آیا مرخصی بدون حقوق تاثیری بر حقوق بازنشستگی دارد؟

مرخصی بدون حقوق معمولاً تأثیری بر حقوق بازنشستگی ندارد اما باید به شرایط خاص هر کارگر توجه شود.